فسفات همواره یک چالش در تانکداری مرجانی بوده است. این ماده در آب شیر، بدن آبزیان و غذای ماهی و .. وجود دارد. فسفات خود از عوامل ایجاد جلبک در تانک ابشور است و در غلظت های بالا به مرجان ها آسیب می زند.
فسفروس یک عنصر موردنیاز بسیاری از موجودات ابزی دریایی مانند مرجان ها و یک المنت ضروری برای تامین انرژی موردنیاز سلول ها هست. فسفروس بخش مهم تشکیل دهنده هورمون های ضروری و آنزیم ها میباشد. ماهی و بی مهرگان از غذاهای خشک و منجمد و زنده تغذیه میکنند که سرشار از فسفروس هستند. این غذاها منبع آلی فسفات هستند که در دستگاه گوارش آبزیان جهت جذب تجزیه میشوند.
فسفات اضافی به صورت مدفوع که فسفات غیرالی میباشد دفع میشود که شما این فرم از فسفات رو در تانک خود تست میکنید. مواد الی دیگر مانند مدفوع ماهی ،موکوس مرجانی ،غذای خورده نشده ، مواد دتریتوسی و سلول های مرده جلبکی منابع طبیعی فسفروس هستند. آب شیر لوله کشی نیز منبع فسفات است. منابع ابی زیرزمینی میزان فسفات زیادی را به منابع آبی دردسترس انسان وارد میکنند. مراکز تصفیه آب شهری برای حفاظت از لوله ها در برابرخوردگی مقداری فسفات به آب میفزایند. این امر یکی از دلایل استفاده ما از دستگاه RO در منزل است که مواد مضر مانند فسفات را از اب حذف میکند.
دقیقا همانند نیترات اگر غلظت فسفات آب تانک مورد بررسی قرار نگیرد زیاد میشود. اما خبرخوب این است که فسفات برای ماهیان مضر نیست و برای سایر ابزیان نیز سمی نیست و به طور مستقیم ضرری به موجودات زنده داخل تانک نمیرساند.مطالعات علمی روی صخره های مرجانی حقایق جالبی را درمورد این ماده نشان میدهند. فسفات یکی از ۱۷ عنصر ضروری است که جلبک برای تغذیه و رشد به آن نیاز دارد. بارها مشاهده شده که رشد جلبک های مزاحم با کم کردن غلظت فسفات کم و گاهی متوقف شده است. اما با این وجود محاسبات مستند و تست های مکرر نشان از وجود فسفات حتی در مقادیر بیش از غلظت توصیه شده بوده است.
احتمالا دلیل این امر در تانک های مرجانی این است که گاهی فسفات یک عامل محدود کننده رشد جلبک به حساب نمی آید و در عوض رشد جلبک ها در نبود بعضی عناصر ضروری دیگر محدود می شوند. اثر فسفات روی رشد مرجان از مواردی است که برای یک ریفر باید کاملا واضح شده باشد و اطلاعات خوبی راجع به آن داشته باشد. تحقیقات نشان میدهد که فسفات به طور مستقیم روی مرجان اثر منفی ندارد اما وقتی غلظت آن خیلی بالاتر می رود اثرات منفی روی کورال ها میگذارد.
جلبک همزیست درون مرجان ها zooxanthellae با کمک فسفات تحریک به فعالیت میشود و انرژی کافی برای رشد بافت مرجانی را فراهم می کند. اگر فسفات درمدت طولانی در غلظت بالایی باشد جلبک همزیست تکثیر بیش از حد میکند و معمولا رنگ مرجان به مرور زمان به رنگ قهوه ای مایل میشود.
تحقیقات ثابت کرده که چگالی اسکلت سخت مرجان های سخت در مقادیر بالای پنج صدم کاهش پیدا کرده است. این نشان میدهد که فسفات در غلظت بالا پدیده calcification را محدود میکند. بنابراین نتیجه میگیریم وجود فسفات در تانک مرجانی شما مهم است اما برای پیشگیری از بسیاری از مشکلات در سطوح کم باید حفظ شود.
رنج ایده ال فسفات در تانک مرجانی چقدر است؟
توصیه های علمی فراوان در این زمینه وجود دارد . دامنه ۰.۰۲ الی ۰.۰۵ میلی گرم در لیتر( ppm) . البته خیلی از تانک های مرجانی را مشاهده میکنیم که با مقادیر فسفات بیش از این مانند ۰.۱ میلی گرم در لیتر نیز پیشرفت خوبی دارند. جواب این پرسش که میزان ایده ال این پارامتر چقدر است این است که بستگی به موارد مختلفی دارد و شرایط هر تانک با تانک دیگر کاملا متفاوت است و به عبارتی هر تانک مرجانی یک اکوسیستم منحصر به فرد است.
اگر مرجان های شما به طور مداوم درحال رشد هستند و رشد جلبک ها تحت کنترل است غلظت فسفاتی که در تانک شما وجود دارد میزان ایده ال برای تانک شما است. اگر با مشکل جلبک در تانک خود مواجه شدید و غلظت فسفات اندکی بالا بود اقدام به کم کردن آن بکنید و پس از ان مشاهده کنید تانک شما چه واکنشی به این کاهش نشان میدهد. میزان فسفات را تاجایی کاهش بدهید که رشد جلبک مهار و متوقف شود و سپس غلظت فسفات رو در همان میزان نگه دارید.
استفاده از کیت تست سنجش فسفات در تانک مرجانی ضروری است که در واقع غلظت فسفات غیرآلی را اندازه گیری میکند.
در این ویدئو از کیت تست محلولی برند API برای تست استفاده شده است.
اما چکر فسفروس اولترا لورنج هانا نیز چکری است که برای تانک مرجانی حرفه ای به کار می رود که از صفر تا ۰.۹ را با درجه خطای بسیار ناچیز اندازه گیری میکند. تست icp راه دیگر سنجش این پارامتر آب است.
برای کنترل فسفات آب تنها نمیتوان به تعویض بخشی از آب متکی بود. دلیل این موضوع این است که سرعت ورود دائمی فسفات به سیستم معمولا خیلی بیشتر و سریعتر از آن است که سیفون کردن بخواهد ان را حذف بکند است. حتی سیفون هفتگی در تانک های مرجانی حاوی ماهی زیاد گاها در نگه داری فسفات در زیر ۰.۰۵ کافی نیست. وجود پروتئین اسکیمر قوی و کارامد مواد آلی را قبل از آنکه بر اثر تجزیه فسفات را به داخل آب آزاد کند از اب خارج میکند. در مجموع وجود یک پروتئین اسکیمر قدرتمند باعث بهبود کیفی آب میشود.
سیستم ATS و یا وجود یک رفیوجیوم حاوی ماکروجلبک ها روش های طبیعی خوبی برای کنترل فسفات هستند.
داشتن یک رفیوجیوم حاوی ماکروجلبک ها فسفات و نیترات و سایز ریزمغذی هارو از طریق رشد جلبک های ماکروی دریایی درون رفیوجیوم حذف میکند. معمولا در اکواریوم هایی که رفیوجیوم استاندارد دارند تراکم جلبک های مزاحم در تانک اصلی بسیار کم است.
چیتومورفا یکی از رایج ترین و امن ترین گونه های ماکروالگاها است اما کولرپا و گراسیلاریا هم ماکروجلبک های خوبی برای رفیوجیوم هستند.
سیستم ATS از اصول مشابهی پیروی میکند. اما بجای ماکروجلبک در این سیستم ما جلبکی که به صورت بستر چمنی روی صفحه رشد می کند را داریم. جریان آب به آرامی از روی یک صفحه روشن شده از طریق نور و شفاف که جلبک ها رو روی خود نگه میدارد عبور میکند. دقیقا مانند رفیوجیوم برداشت جلبک های تورف چمنی از ats به صورت دوره ای مهم است. این عمل به طور فیزیکی فسفات را از سیستم خارج میکند.
انواع مختلفی از مدیاهای حذف کننده فسفات وجود دارند که در تانک مرجانی بخوبی عمل میکنند فسفات گیرهای پایه الومینیوم با سرعت عمل بالا و فسفات گیر پایه آهن( GFO) از این قبیل هستند. این متریال زمانی که آب از بستر مدیا عبور میکند فسفات معدنی را جذب سطحی میکنند.
فسفات گیر پایه آهن در مقایسه با فسفات گیر پایه الومینیوم آهسته تر عمل میکند و معمولا آن را درون راکتور باجریان سیال آرام میگذارند.
فسفات گیرهای پایه الومینیوم براساس فعالیت اکسیدالومینیوم برای جذب فسفات عمل میکنند و سرعت عمل واثر بیشتری نسبت به فسفات گیر پایه آهن دارند و بهترین حالت برای استفاده از آنها قراردادن درون توری مدیا و فیلتر سطلی است. معمولا فسفات گیر پایه الومینیوم از طریق پودر مخصوصی قابل احیا است اما اکثر تانکداران اقدام به تعویض کل فسفات گیر میکنند. اگر شما از راکتورمدیای فسفات استفاده میکنید سعی کنید مدیا را درون توری ریخته و توری را در راکتور بگذارید تا دانه های مدیا وارد تانک نشوند.
ماده ای به نام لانتانوم کلراید مایع وجود دارد که میتوان ان را به صورت مستقیم در تانک دز کرد.
در این ترکیب لانتانوم به فسفات متصل میشود و تشکیل ذرات میکروسکوپی لانتانوم فسفات محلول در آب را میدهد. ذرات معلق میکروسکوپی از طریق فیلتراسیون مکانیکی و اسکیمر حذف میشوند. لانتانوم کلراید باعث ایجادحالت ابری و شیری آب تانک میشود. در این زمان نیاز به تعویض فیلتر ساکس دارید و باید سریعا کاپ اسکیمر را تخلیه کرده و بشوئید.
یک راه برای کاهش فسفات استفاده همزمان از لانتانوم کلراید و مدیای جاذب فسفات است.
لانتانوم فسفات بالا را تاحد قابل قبول کم میکند و مدیای فسفات گیر پایه الومینیوم یا آهن فسفات را در رنج نگه میدارد.
البته استفاده از لانتانوم کلراید مایع فقط فقط به افراد حرفه ای توصیه میشود و افراد اماتور از استفاده از آن تا حد امکان خودداری کنند.
کاهش ناگهانی فسفات تاثیر بدی روی بی مهرگان تانک میگذارد. سعی کنید فسفات رو به ارامی کم کنید.
در شرایطی که نیترات وفسفات با هم بالا هستند از موادی مانند سرس کربن مایع مانند نوپوکس رد سی استفاده کنید.
سرس کربن مایع باکتری های هتروتروف و بی هوازی را تحریک به تکثیر و فعالیت بیشتر و مصرف بیشتر نیترات و فسفات توسط این باکتری ها میکنند.
وقتی باکتری ها از نیترات و فسفات تغدیه میکنند درون سلولشان این دوماده وجود داشته و همین باکتری ها موردتغذیه مرجان ها قرار میگیرند وباتوجه به مکانیسم ضعیفتر مرجان ها در جذب فسفات آب نسبت به جذب نیترات تغذیه با باکتری های ستون آب نیاز فسفاتی آن هارا تامین میکند که البته بخشی از این کلونی های باکتری ها توسط اسکیمر حذف میشوند.
انتخاب شیوه مناسب کنترل فسفات به طورخاص به نیازهای تانک شما بستگی دارد.
خرید یک دستگاه تصفیه آب ro و تامین آب با تی دی اس بسیار پایین فاقد فسفات لازم است. بیش ازحد ماهیان و مرجان هارا تغذیه نکنید و در زمان غذادهی تا حد امکان پمپ هارا خاموش کنید.
از یک پروتئین اسکیمر قوی وکارآمد استفاده کنید تا قبل از آنکه مواد آلی غذا به فسفات تجزیه شوند از تانک سریعا حذف شوند.
وقتی شما رشد جلبک درتانک خود میبینید یا حال عمومی مرجان ها مثل قبل خوب نیست بایستی بسیاری از پارامترها مانند فسفات را چک کنید و اگر متوجه شدید فسفات آب بالا رفته است باید اقدام به کاهش آن و نگه داشتن در میزان نرمال و مطلوب نمائید.
